Ξεχάσαμε τον Κωστή Παλαμά και βουλιάξαμε μέχρι και στον Παλαμά

γράφει η Ρούλα ΜΠΑΝΑΚΟΥ

Στην Ελλάδα του 2023 αρκεί μια δυνατή βροχή για να γίνουν οι δρόμοι ποτάμια, να διακόπτεται η κυκλοφορία και να είναι επικίνδυνο να βγει κανείς από το σπίτι του ακόμα και στην Αθήνα. Τόσα χρόνια ακούμε για μεγάλα έργα που θα έλυναν κάθε πρόβλημα αλλά τα προβλήματα κάθε χρόνο γίνονται όλο και μεγαλύτερα. Ακούμε για χρηματοδοτήσεις αλλά λύσεις δεν βλέπουμε. Και είναι άραγε οι κακοκαιρίες πιο έντονες τα τελευταία χρόνια; Ίσως, αλλά και παλαιότερα υπήρχαν έντονα καιρικά φαινόμενα, μεγάλα έργα δεν υπήρχαν, οι απώλειες, οι καταστροφές και τα πλημμυρικά φαινόμενα όμως, δεν είχαν τέτοια έκταση.

Όσοι μεγαλώσαμε στην επαρχία και ειδικά σε μικρά χωριά, ίσως να ζήσαμε ή να ακούσαμε για τα «Κοινοτικά μεροκάματα». Τότε δεν υπήρχαν Κοινοτικά κονδύλια, ΕΣΠΑ, κρατική χρηματοδότηση, παρά μόνο οι ανάγκες του κάθε χωριού, της κάθε Κοινότητας.

Απέναντι σε αυτές τις ανάγκες, οι κάτοικοι είχαν συμφωνήσει να προσφέρουν εθελοντική εργασία χωρίς αμοιβή. Συγκεκριμένο αριθμό Κοινοτικών μεροκάματων κάθε χρόνο. Με αυτά τα μεροκάματα φτιάχτηκαν πολλά από τα έργα που βλέπουμε μέχρι και σήμερα σε μικρά χωριά. Πλατείες, δρόμοι, διαμόρφωση ελεύθερων χώρων.

Τότε, ούτε αρχιτέκτονες υπήρχαν στα χωριά, ούτε μηχανικοί για την επίβλεψη του έργου. Υπήρχε όμως η αγνή πρόθεση και η αποφασιστικότητα  να γίνει κάτι αναγκαίο, σωστό και όμορφο και αυτό, μαζί με την εμπειρία των αυτοδίδακτων μαστόρων, οδήγησε στην κατασκευή πολλών έργων με αρτιότητα τέτοια  ώστε, πολλά από  αυτά να έχουν αντέξει μέχρι σήμερα, παρά τις μεγάλες κακοκαιρίες, τις πλημμύρες και ότι άλλο, κατά καιρούς,  αντιμετώπισαν.

 Σήμερα μηχανικούς έχουμε, αρχιτέκτονες έχουμε, παχυλή χρηματοδότηση έχουμε αλλά, συλλογική απόφαση και εποπτεία δεν έχουμε. Οι κάτοικοι ζητάνε έργα αλλά κάποιοι λίγοι αποφασίζουν τι θα γίνει, πως θα γίνει, πόσο θα κοστίσει, ποιοι θα πάρουν το έργο και άλλα σχετικά. Και δεν είναι μόνο το κόστος, οι καθυστερήσεις των έργων, οι κακοτεχνίες που συχνά έρχονται στην επιφάνεια.

Είναι κυρίως τα μεγάλα ερωτήματα που προκύπτουν όταν έργα ακούμε πως έγιναν και, αποδεικνύεται μέσα από τραγικές συνήθως καταστάσεις, πως  έργα δεν έγιναν ή έγιναν ελάχιστα σε σχέση με όσα απαιτούνταν ή όσα είχαν εξαγγελθεί ή εγκριθεί. Μαζί βέβαια με το ερώτημα ‘που πήγαν τα λεφτά’;

Βέβαια, την εποχή που σε μικρούς δήμους και Κοινότητες  τα έργα γίνονταν κυρίως με κοινοτικά μεροκάματα,  την ίδια εποχή φούντωνε και το φοιτητικό κίνημα του Ένα Ένα Τέσσερα (114) που έφτασε και στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Ήταν η εποχή που ο καθένας με τον τρόπο του, νοιαζόταν για τον τόπο του και για όσα συμβαίνουν στην κοινωνία, στην πολιτική σκηνή της χώρας αλλά και έξω από αυτή.

Σήμερα που έχουμε και Ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις για τα έργα, τι κάνουμε; Αφήνουμε, με την αποστασιοποίησή μας,  να συμβαίνουν αυτά που συμβαίνουν; Τότε οι δημοτικοί άρχοντες μιλούσαν με το λαό, αποφάσιζαν από κοινού και απολογούνταν  στο λαό. Και τότε Κοινοτικοί και Δημοτικοί Σύμβουλοι έπαιρναν ψήφους  και χάρη στα σόγια και τις γνωριμίες αλλά οι επικεφαλής των συνδυασμών ήταν στη συντριπτική πλειοψηφία άνθρωποι κύρους, με προσωπικότητα, δυναμισμό, αποφασιστικότητα, έτοιμοι να βγουν μπροστά και να διεκδικήσουν για τον τόπο τους.

Σήμερα η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει σε μεγάλο βαθμό κομματικοποιηθεί κι εμείς επιλέγουμε,  χωρίς  άλλα κριτήρια και κυρίως χωρίς να συμμετέχουμε, να ελέγχουμε, να πιέζουμε, να απαιτούμε. Χωρίς να είμαστε ο λαός τον οποίο ο κάθε εκλεγμένος οφείλει να  υπηρετεί και στον οποίο λογοδοτεί.

Τραγουδήσαμε τον στίχο «φτιάχνουν  οι Έλληνες κυκλώματα κι  ιστορία οι παρέες» αλλά επιτρέψαμε να γίνουν οι παρέες, ‘παρεάκια‘ και να γράφουν και τη δική μας ιστορία.

Ξεχάσαμε τα ‘Σατιρικά Γυμνάσματα’ του Κωστή Παλαμά, που, καυτηριάζοντας τους τότε πολιτικούς, προσπαθούσε παράλληλα να  αφυπνίσει τις συνειδήσεις των πολιτών: «…οι βωμοί συντριμμένοι και σβησμένα τα πολυκάντηλα όλα της λατρείας. Ούτ’ η Αθηνά, πολεμική παρθένα και μήτε η ευλογία  της Παναγίας…». Εμπνεόμαστε εμείς σήμερα από αρχαίο ή χριστιανικό πνεύμα;

 Άνθρωποι, ζώα, σπίτια, δάση, περιουσίες, χάνονται τώρα κι εμείς, μετά από ένα ισχυρό και αποτελεσματικό, όπως αποδείχτηκε, Ένα Ένα Τέσσερα (114) του Πολυτεχνείου, επαναπαυθήκαμε σε ένα 112 να μας ενημερώνει για το πότε καιγόμαστε και πότε πνιγόμαστε.

Φωτεινά παραδείγματα σε δήμους, ανά την επικράτεια, ασφαλώς και υπάρχουν αλλά δεν είναι ο κανόνας. Υπάρχουν δημοτικές αρχές που αφουγκράζονται τους δημότες τους, διεκδικούν, αποτελούν παράδειγμα και οι δημότες τους ξαναψηφίζουν για το έργο τους κι ας μη συμφωνούν όλοι μαζί τους πολιτικά.

Δεν είναι όμως ο κανόνας η Τοπική Αυτοδιοίκηση να βγαίνει μπροστά  για όλα όσα έχει ανάγκη η περιοχή ώστε να πάει τον τόπο της μπροστά και να μην αρκείται σε μια απλή διαχείριση, η οποία, στις δύσκολες καταστάσεις δείχνει την ανεπάρκειά της να επισημάνει έγκαιρα, να διεκδικήσει και να πετύχει την υλοποίηση  όλων όσων θα είχαν προστατέψει τη περιοχή  και θα είχαν αποτρέψει τα χειρότερα. Και οι Περιφέρειες θα μπορούσαν πολλά, μα πολλά περισσότερα αλλά οι σημερινές εικόνες δείχνουν τι τελικά μπόρεσαν.

Μακάρι όλα όσα είδαμε πριν λίγες μέρες στον Παλαμά και όλες οι εικόνες που βλέπουμε σε κάθε κακοκαιρία, να γίνουν η αιτία ώστε να μην υπάρχουν λόγοι, οι στίχοι του ποιητή μας, «η μεγαλοσύνη των λαών δεν μετριέται με το στρέμμα…», στις δικές μας  μέρες και στις απώλειες που μετράμε, να μετατρέπονται στις σκέψεις μας ‘πάνω στα στρέμματα, τα καμένα ή τα πλημμυρισμένα,  μετράμε και τη δική μας  μεγαλοσύνη, ως λαός, ως κοινωνία, ως άνθρωποι ελεύθεροι, με αξίες, οράματα, ιδανικά